Merhaba ben Uzman Diyetisyen Olcay Barış bugün sizlere sağlıklı beslenme ve proteinin sağlıklı beslenmedeki yerinden bahsedeceğim. Dengeli beslenme vücudun tüm yaşam fonksiyonlarının devam edebilmesi için büyümesi, yenilenmesi ve çoğalması için tüm vitamin mineral, makro ve mikro besin öğelerinin bir arada alınması demektir.

Dengeli beslenmedi proteinin yeri çok büyük. Aslında biz ülke olarak karbonhidratlara beslenmemizde çok yer veriyoruz. Gün içerisinde tükettiğimiz ekmek, pilav, makarna hatta fast-food tarzı yiyecekler bizi birazcık daha sağlıksız beslenmeye itiyor. Halbuki proteinlerin önemi vücudun onarımı, vücudun yapı taşları açısından çok çok önemli.

Peki nedir proteinler? Aslında biz proteinleri ikiye ayırıyoruz hayvansal ve bitkisel olmak üzere. Gün içerisinde tüketmemiz gereken proteinlerin %70 hayvansal, %30’unın ise bitkisel olması gerekiyor. Protein yetersizliği kişilerde en çok kansızlık olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü protein hemoglobin ve kan yapımı için olmazsa olmaz. Gebelikte protein eksikliği özellikle bebeğin gelişimini aksattığı için doğumsal sıkıntılara gebelikte çok fazla ödem oluşumuna sebep olabiliyor. Çocuklarda hücre yenilenmesi bizim için çok önemli bu anlamda proteini eksik tükettikleri zaman hem zihinsel hem bedensel anlamda gerileme görebiliyoruz.

Örnek olarak boy kısalığı, zeka gelişimi, vücudun yenilenmesindeki sıkıntılar gibi. Özellikle üzerinde durduğumuz hem zayıf olan hem yetersiz protein alan çocuklarda gördüğümüz Kuvaşiorkor adındaki bir hastalık. Bu hastalığa da maruz kalmamak için çocuklarda protein tüketimine çok dikkat etmek gerekiyor.

Yetişkinlerde protein eksikliğinde özellikle gördüğümüz kansızlık Anemi karşımıza çıkmakta. Bunun yanında gün içerisindeki yorgunlukla beraber saç dökülmesini çok fazla görüyoruz.

Yaşlılarda protein eksikliği Sarkopeni adını verdiğimiz kas kaybı olarak karşımıza çıkıyor. Hastalarda protein eksikliğinde karaciğer ve böbreklerde sıkıntılar çıkmakta aynı zamanda vücut su tutup ödem oluşturmaktadır.

Diyet yapanlarda protein yetersizliği saç dökülmesi ve özellikle gün içerisindeki halsizlik olarak karşımıza çıkıyor.

Sporcularda protein yetersizliği kuvvetsizlik, sakatlanma ve geç iyileşme gibi nedenlerle karşımıza çıkıyor.

Genel olarak toparlayacak olursak protein hücre yenilenmesinde çok önemli. Bu anlamda protein eksikliğinde özellikle bedensel ve zihinsel gerileme, saç dökülmesi, kansızlık, çabuk hastalıklara yakalanma ve geç iyileşme karşımıza çıkmakta.

Sağlıklı beslenme tabağı, yaşa, cinsiyete ve kişiye göre değişmekle beraber 4 ana besin grubundan oluşması gerekmektedir. Birincisi ekmek ve tahıl grubu, ikincisi et grubu, üçüncüsü tahıl grubu, dördüncüsü sebze ve meyve grubu. Bir öğle menüsü planlayacak olursak et ve et grubundan tavuğu listemize ekledim. Ekmek grubundan bulgur pilavını aldım. Sebze grubundan mevsim yeşillikleri ile bir salata yaptım. Süt grubundan da yoğurdumuzu aldık ve sağlıklı, dengeli beslenme tabağımızı oluşturmuş olduk.

Sağlıklı besin tabağımızda yağ ve şeker gurubuna yer vermiyoruz. Sağlıklı beslenme tabağı kadar sağlıklı besin piramidi de günlük yaşantımızda kullandığımız bir örnek. Bu besin piramidinin en alt tabanını başlıca enerji kaynağımız karbonhidratlar oluşturmakta, en yukarı kısmı ise yağ ve şeker grubu oluşturmakta. Besin piramidinin mantığı aslında şu; yukarıya doğru çıkıldıkça daha az tüketmemiz gereken besinleri görüyoruz. Yaşlara göre ayıracak olursak özellikle okul çağı enerji gereksiniminin en yüksek olduğu çağlardan biri. Bu anlamda karbonhidratlar çok önemli. Bir de büyüme ve gelişme açısından proteinler okul çağında olmazsa olmaz.

Büyümenin devam ettiği ergenlik döneminde ise protein ve kalsiyum ağırlıklı beslenme bizim için çok önemli. Mutlaka et, süt, tavuk, balık, yumurta ve aynı zamanda yoğurt ve ayranı gün içindeki beslenmemize dahil etmemiz gerekiyor.

Yetişkinlik döneminde ise karbonhidratları arka plana atıp, enerji gereksinimini minimuma çekmek, kas kaybına karşı proteinlere ve sebze meyveye biraz daha dikkat etmek gerekiyor.

Günümüzde obezite çok yaygın. Erkeklerin %25’i kadınların %41’inde obezite ile karşı karşıyayız. Çocuklarda obezite oranı %20-25 civarında. Kolestrol düşürücü, kan yağlanmasını azaltıcı, tok tutucu ve iyi kalite protein olan tavuk etinin önemi çok büyük.

Proteinler karbonhidratlar ile beraber kan şekerini düzenlediği için diyabet hastalarının listesinde mutlaka tavuk eti yer almalıdır.

Sağlıklı beslenme ile beraber fiziksel aktivite de olmazsa olmazların arasındadır. Peki nedir fizik aktivitenin yararları? Çocukluk çağından itibaren fiziksel aktivite başta obezite olmak üzere kronik hastalıklara karşı koruyucudur. Dünya sağlık örgütü haftalık olarak 150 dakika fiziksel aktivite önerisi sunmaktadır.

Tavuk eti sağlıklı, pratik ve ekonomiktir. Çorbadan salataya, sandviçten ana yemeğe kadar çeşitlik sunduğu için sofralarımızın vazgeçilmezidir. Tavuk etinin üretim süreci ile ilgili merak ettiklerinizi www.çitliktensofraya.net adresinde bulabilirsiniz